A HUSBANDRY

  कमी खर्चात शेळी शेड :  शेतकऱ्यांसाठी संपूर्ण मार्गदर्शक प्रस्तावना

शेळी आरोग्य संरक्षण            शेळ्या रोगप्रतिकारक असल्या तरी योग्य आरोग्य संरक्षण (Health Cover) न केल्यास आजार पटकन पसरतात. नियमित लसीकरण, डिवॉर्मिंग, स्वच्छता आणि पोषण हे यशस्वी शेळीपालनाचे मुख्य आधार आहेत. 1) आरोग्य संरक्षण म्हणजे काय? (What is Health Cover?) Health Cover म्हणजे शेळ्यांना रोगांपासून वाचवण्यासाठी केलेले सर्व प्रतिबंधात्मक उपाय: लसीकरण डिवॉर्मिंग परजीवी नियंत्रण स्वच्छता पौष्टिक आहार नियमित तपासणी 3) डिवॉर्मिंग (De-worming / कृमिनाशन) शेळ्यांना अंतर्गत जंतामुळे: वजन कमी होते दूध कमी येते पिल्लांचा मृत्यू वाढतो ➡ त्यामुळे दर 3 महिन्यांनी डिवॉर्मिंग आवश्यक. प्रचलित औषधे: Albendazole Fenbendazole Ivermectin (डोस व पद्धत पशुवैद्यांच्या सल्ल्यानेच) 4) बाह्य परजीवी नियंत्रण (External Parasites Control) टिक्स , उवा आणि माइट्स टाळण्यासाठी: 15 दिवसांनी एकदा स्नान (डिपिंग) गोठा स्वच्छ आणि कोरडा Ivermectin इंजेक्शन (Vet-consult) 🍃 5) पोषण (Nutrition & Feeding) चुकीचे पोषण = आजारा...

  शेळी निवास व्यवस्था (Goat Housing System)             शेळीपालनात योग्य निवास व्यवस्था ( Housing System ) फार महत्वाची असते. स्वच्छ, कोरडे आणि हवेशीर गोठा शेळ्यांना निरोगी ठेवतो, रोग कमी करतो आणि उत्पादनक्षमता वाढवतो. या लेखात आपण स्थान निवड, गोठ्याचे प्रकार, जागेचे माप, वायुवीजन आणि खर्च याबद्दल सविस्तर माहिती पाहणार आहोत. 1) गोठ्याचे योग्य स्थान (Location Selection) उंच जागा निवडा जेणेकरून पावसाचे पाणी अडकणार नाही. गोठ्याभोवती पाणी साचणार नाही याची खात्री करा. गावाच्या बाहेर किंवा शांत जागेत गोठा असावा. रस्त्याजवळ असल्यास वाहतुकीची सोय होते. गोठ्याजवळ स्वच्छ पिण्याचे पाणी व चारापिकांची सोय असावी. 2) शेळ्यांच्या गोठ्याचे प्रकार (Types of Goat Housing) ✔ A) पारंपरिक गोठा (Conventional Shed) मातीचे किंवा सिमेंटचे जमिनीवर बांधलेले. ग्रामीण भागात सर्वाधिक प्रचलित. ✔ B) उंचावरचा गोठा (Raised Platform Housing) जमिनीपासून 3–4 फूट उंच. खालील जागेत विष्ठा व पाणी ओघळते → स्वच्छता चांगली राखली जाते. प्रसूतीसाठी आदर्श. ✔ C) अर्ध-उं...

  🐐 Goat Housing: Complete Guide for Beginners |  बकरी शेड: सुरुवातीसाठी संपूर्ण मार्गदर्शक |       Introduction / परिचय      Goat housing is one of the most important parts of successful goat farming. A clean, dry and well-designed goat shed keeps animals healthy, reduces disease , and improves growth and milk/meat production.      यशस्वी बकरी पालनासाठी योग्य बकरी शेड अत्यंत महत्त्वाचे आहे. स्वच्छ, कोरडे आणि योग्य डिझाइनचे शेड शेळ्यांना निरोगी ठेवते, रोग कमी करते आणि वाढ व मांस/दूध उत्पादन वाढवते. What is Goat Housing? / Goat Housing म्हणजे काय? Goat housing means providing a safe, comfortable and hygienic shelter for goats. Proper housing protects goats from rain, heat, cold, predators and infections. Goat Housing म्हणजे शेळ्यांसाठी सुरक्षित, आरामदायक आणि स्वच्छ निवारा तयार करणे. योग्य शेडमुळे पाऊस, ऊन, थंडी, जंगली प्राणी आणि संसर्गांपासून संरक्षण मिळते. Why Goat Housing is Important? / Goat Housing का महत्त...

  🐐 Goat Breeding  (Animal Husbandry | ICAR | MCAER | AFO | Banking Exams)                     Goat breeding म्हणजे बकऱ्यांचे सुधारीत प्रजोत्पादन, ज्यामुळे जलद वाढ, जास्त दूध, जास्त प्रजनन क्षमता आणि सुधारित आर्थिक लाभ मिळतो. खाली बकऱ्यांच्या प्रजननाचे महत्वाचे मुद्दे, तंत्रे आणि वैज्ञानिक माहिती दिली आहे. 🌿 1. Importance of Goat Breeding Improved growth rate Higher kidding percentage More twins/triplets Disease resistance Higher milk yield Better profitability for farmers 🐐 2. Reproduction Cycle in Goats ✔ Estrous Cycle (Heat Cycle) Duration:   18–21 days ✔ Heat Period (Estrus Duration):            24–36 hours ✔ Ovulation Time:                    Heat सुरू झाल्यानंतर 24–30 hours मध्ये. ✔ Gestation Period:                  145–155 days (साधारण 150 दिव...

  🐐 शेळीचा इतिहास (History of Goat)       शेळी हे मानवाने पाळायला सुरुवात केलेल्या सर्वात प्राचीन प्राण्यांपैकी एक आहे. आज जगभरात वेगवेगळ्या हवामानात आणि भौगोलिक परिस्थितीत अनेक जातींच्या शेळ्या आढळतात. परंतु या प्राण्याचा इतिहास हजारो वर्षांपूर्वीपासून मानवाच्या जीवनाशी जोडलेला आहे. 🌍 शेळीचा उगम (Origin of Goat) शेळीचा उगम पश्चिम आशियातील “फर्टाइल क्रेसेंट” या प्रदेशात झाला. हा प्रदेश आजच्या इराण, इराक, तुर्की, सीरिया, अफगाणिस्तान आणि पाकिस्तान मध्ये पसरलेला आहे. अंदाजे १०,००० वर्षांपूर्वी (8000–9000 BCE) मानवाने पहिल्यांदा शेळीचे पाळीव प्राण्यात रूपांतर केले. 🐐 जंगली पूर्वज (Wild Ancestor) पाळीव शेळीचा पूर्वज म्हणजे: 👉 Bezoar Ibex (Capra aegagrus) हा जंगली बोकड आजही मध्य-पूर्व आणि आशियातील पर्वतरांगांमध्ये आढळतो. 🕰️ शेळीचे पाळीविकरण (Domestication of Goat) मानवी इतिहासात शेळी ही पहिली दुग्ध, मांस आणि कातडी देणारी पाळीव प्रजाती होती. शेळ्या पाळण्याची सुरुवात: अन्नसुरक्षा दूध व मांस मिळवणे त्वचेपासून कपडे तयार करणे खत...

  🐐 शेळीचे लहान पिल्लू (Kid) — आहार मार्गदर्शक          शेळीचे पिल्लू म्हणजेच कर्डे हे शेळीपालन व्यवसायातील सर्वात महत्त्वाचा भाग आहे. कर्ड्यांचा योग्य आहार, स्वच्छता आणि व्यवस्थापन केल्यास त्यांची वाढ वेगाने होते आणि भविष्यात उत्तम उत्पादन देणारी शेळ्या तयार होतात. या ब्लॉगमध्ये आपण जन्मापासून 3 महिन्यांपर्यंत कर्ड्यांना कोणता आहार द्यावा हे सोप्या भाषेत पाहणार आहोत. ⭐ 1. जन्मानंतर लगेच (0–3 दिवस) पिल्लाला पहिले दूध — कोलोस्ट्रम (पहिले 24 तासात) पाजणे अत्यंत महत्त्वाचे. याने पिल्लाची रोगप्रतिकारशक्ती वाढते. ⭐ 2. पहिला आठवडा (0–7 दिवस) फक्त आईचे दूध. दिवसातून 4–5 वेळा पाजावे. ⭐ 3. 7 ते 15 दिवस दूध चालू ठेवावे. या वयात पिल्लाला थोडेसे मऊ हिरवे गवत चाटू द्यावे. स्वच्छ पाणी उपलब्ध करावे. ⭐ 4. 15 ते 30 दिवस दूध + कोरडे गवत (थोडे थोडे) या वयात स्टार्टर फीड सुरू करू शकता. 👉 Kid Starter Feed Formula (15–90 दिवस) गहू चुरा / मकाचुरा – 40% सोयाबीन खळी – 25% चवळी/हरभरा चुरा – 20% मिनरल मिक्स – 2% मीठ – 0.5% गूळ/मोलॅसिस – 5% दररोज 50–100 ...

       शेळीपालन हा ग्रामीण भागातील एक महत्त्वाचा व नफ्याचा व्यवसाय आहे. शेळ्यांची वाढ, वजन, उत्पादन (दूध व मांस) आणि त्यांचे एकूण आरोग्य हे त्यांच्या खुराकावर थेट अवलंबून असते. योग्य प्रमाणात हिरवा चारा, कोरडा चारा, दाणेदार खाद्य, खनिजे आणि ताजे पाणी दिल्यास शेळ्यांची प्रतिकारशक्ती वाढते, रोग कमी होतात आणि आर्थिक नफा जास्त मिळतो. चांगल्या वाढीसाठी टिप्स दिवसाला किमान २ तास चरायला सोडा दर ३ महिन्यांनी कृमिनाशक ( Deworming ) शेड स्वच्छ, कोरडा व हवादार ठेवणे कमी प्रमाणात पण उच्च गुणवत्तेचा चारा द्यावा कोणत्या चुका टाळाव्यात जास्त दाणेदार खाद्य देणे (फुगवटा/अॅसिडिटी होऊ शकते) ओला किंवा बुरशी लागलेला चारा देणे अचानक खाद्यात बदल करणे फक्त एकाच प्रकारचा चारा देणे ✅ १. खुराकाचे प्रमुख प्रकार शेळ्यांना संतुलित आहारासाठी कोरडा चारा, हिरवा चारा, दाणेदार खाद्य, खनिजे आणि स्वच्छ पाणी आवश्यक असते. A. कोरडा चारा – 40% कोरडी गवत गहू/ज्वारीची भूसी हाय (सुका चारा) 👉 पचन सुधारते व रुमेन व्यवस्थित काम करते. B. हिरवा चारा – 40% अल्फाल्फा (लुसर्न)...

https://ahuasbandry.blogspot.com/2025/11/goatfarmingmarathi.blogspot.com.html   🐐 शेळीपालन म्हणजे काय?  शेळीपालन म्हणजे शेळ्या पाळून त्यापासून आर्थिक उत्पन्न मिळवण्याचा व्यवसाय.  या व्यवसायातून दूध, मांस, खत, कातडी आणि शेळ्यांची विक्री यांद्वारे नफा मिळवला जातो. 🌿 शेळीपालनाचा अर्थ शेळीपालन हा पशुपालनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. यात शेतकरी शेळ्यांचे संगोपन, प्रजनन, आहार, आरोग्य व्यवस्थापन आणि विपणन (विक्री) करतो. 🧩 शेळीपालनाचे उद्दिष्ट शेळ्यांपासून दूध आणि मांस उत्पादन मिळवणे शेळ्यांच्या उत्पन्नातून अतिरिक्त आर्थिक फायदा घेणे ग्रामीण भागातील बेरोजगारी कमी करणे सेंद्रिय खत (शेळी खत) तयार करून शेतीला उपयोग लहान शेतकऱ्यांसाठी कमी भांडवलात व्यवसाय सुरू करण्याची संधी 🐐 शेळीपालनाचे फायदे शेळीपालनासाठी जास्त भांडवल लागत नाही कमी जागेत सुरू करता येतो शेळ्यांची वाढ आणि प्रजनन वेगाने होते शेळीचे दूध पौष्टिक आणि औषधी गुणधर्म असलेले असते शेळ्या सर्व प्रकारच्या वातावरणात टिकतात बाजारात मांस आणि दुधाला कायम मागणी असते 💰 शेळीपालनातून उत्पन्न ...